“Safety First!” is een veelvoorkomende term bij organisaties in allerlei sectoren waar potentiële gevaarlijke werkomstandigheden zijn. De term moet het grote belang dat door de organisatie aan veiligheid op de werkvloer toegekend wordt onderstrepen. En het is een indicatie dat er veiligheidsprogramma’s aanwezig zijn. Het zou een waarheidsgetrouwe afspiegeling moeten zijn van de keuzes die elke dag door management en medewerkers gemaakt worden in het spanningsveld van veiligheid-, productie-, klant- en kwaliteitsbelangen. Veiligheid voorop? Yeah right!

Want hoe werknemers écht omgaan met veiligheid hangt voor een groot deel af van de aanwezige cultuur. Zonder de overtuiging en toewijding om veilig te werken en samen een veilige werkomgeving te creëren, is “Veiligheid voorop” slechts een leeg begrip. Alle procedures, veiligheidsstandaarden, waarschuwingsborden en beschermingsmiddelen ter wereld zorgen er niet voor dat werknemers veilig zijn en veilig werken, als de cultuur niet gestoeld is op de door iedereen gedeelde overtuiging om veilig altijd op de eerste plek te willen zetten. Niet alleen wanneer het uitkomt of de risico’s klein lijken, en zeker ook wanneer een deadline nadert. Ondanks al het beleid op het gebied van veiligheid worden er elke dag weer keuzes gemaakt door medewerkers zowel als management, die het vormen van de veiligheidscultuur belemmeren. Of zelfs onmogelijk maken.

1. Waar staat jouw organisatie als het gaat om “Veiligheid voorop”?

Allereerst is het als organisatie belangrijk om te weten waar je écht staat op het gebied van veiligheid. Om dat in beeld te krijgen zou je vragen moeten stellen zoals:

• Gebruiken wij onze procedures en werk instructies als een middel om veilig te werken, of is het meer een ‘check the box’ geworden?
• Zijn onze procedures en werk instructies levende documenten die steeds worden verbeterd op basis van expertise, ervaring en nieuwe inzichten?
• Hoe vaak wordt werknemers om input gevraagd over veiligheidsissues en -procedures?
• Hoeveel ongevallen met en zonder verzuim zijn er geweest in het laatste jaar?
• Hoe is met de werknemers die een ongeval hadden omgegaan, en hun families?
• Wat voor beeld laten de veiligheidsmetrics zien?
• Worden bijna-ongevallen en gevaarlijke situaties altijd gerapporteerd, en wordt het melden daar van verwelkomd?
• Zijn de procedures ten aanzien van het melden van in potentie gevaarlijke situaties en bijna-ongevallen een tijdrovend proces of snel en simpel?
• Wordt elke melding behandeld en opgelost?
• Wat is de commitment van management aan veiligheid?
• Volgen leidinggevenden zelf altijd alle veiligheidsprocedures?
• Hoe denken werknemers over de commitment aan veiligheid van hun leidinggevenden?
• Hoe waarderen werknemers de veiligheidscultuur?
• Geloven werknemers dat de organisatie veiligheid voorop zet?
• Wie in de organisatie is verantwoordelijk voor veiligheid?
• Vinden werknemers dat zij voldoende training krijgen?
• Hoe effectief en relevant is veiligheidstraining?

Wees eerlijk in je antwoorden. En zet deze vragen uit in alle lagen van de organisatie om een waarheidsgetrouw beeld te krijgen. Je zou wel eens verrast kunnen worden door de percepties van anderen en hoe die verschillen van wat je verwachtte. Met deze informatie kan je een plan maken om verbeteringen aan te brengen en te bouwen aan die cultuur van veiligheid.

2. Creëer Overtuiging

Als het einddoel is dat alle werknemers een cultuur van veiligheid omarmen, dan zul je de overtuiging moeten creëren dat veiligheid een gedeelde verantwoordelijkheid is. Anders zullen binnenbochten worden genomen en procedures worden genegeerd. Overtuiging creëren begint met toewijding en verantwoordelijkheid:

Toewijding

Werknemers hebben vaak niet in de gaten hoeveel zij werkelijk onder controle kunnen hebben en wat de consequenties van hun acties kunnen zijn. De overtuiging om een cultuur van veiligheid te omarmen begint met de toewijding om onder controle te hebben wat je onder controle kunt hebben. En om bewust te zijn van de mogelijke gevolgen van alles wat je doet.

Verantwoordelijkheid

Wanneer werknemers zich verantwoordelijk voelen, zijn ze bewuster van hun gedrag en meer proactief in het voorkomen van onveilige situaties. Een gedeelde verantwoordelijkheid impliceert dat collega´s elkaar aan spreken en helpen om veilig te werken. Ze staan niet toe dat collega’s gewond zouden kunnen raken.

Veiligheid is niet de taak van een SHE/EHS of VGM afdeling of van management. Het is de taak van iedereen in een organisatie. Deze overtuiging heeft echter geen draagkracht zonder praktische en effectieve veiligheidsprocessen. Het is de taak van management om die overtuiging te ondersteunen door het aanbieden van processen, procedures, werkinstructies beschermingsmiddelen, veilig materiaal en training.

3. Verbind Veiligheid met Realiteit

Voorkom dat trainingen niet relevant zijn voor de dagelijkse werkzaamheden van werknemers. Of dat -zoals helaas vaak gebeurt- die relevantie niet duidelijk gemaakt wordt met waargebeurde voorbeelden uit het veld. Er zijn veel in potentie waardevolle trainingen die niet het beoogde effect hebben. Simpelweg doordat de cursusstof niet verbonden wordt aan de dagelijkse werkpraktijk van werknemers en/of aan de overtuig die je wilt bouwen op het gebied van veiligheid.

“Experiential Learning” (Ervarend Leren) is een krachtige trainingsmethodiek die deelnemers uitdaagt zelf actief de relevantie te onderzoeken. In dit soort trainingen krijgen deelnemers te maken met scenario’s waarin ze samen moeten werken, voor keuzes komen te staan, fouten maken en daar van leren. Uiteindelijk behalen ze successen door de in het leerproces zelf ontdekte nieuwe vaardigheden toe te passen. Door middel van reflectie op de activiteit wordt de trainingservaring verbonden met de dagelijkse werkpraktijk van de deelnemers. Ze komen daardoor zelf tot het inzicht hoe ze de opgedane kennis en vaardigheden in kunnen zetten om bij te dragen aan die cultuur van veiligheid.

“Er zijn veel in potentie waardevolle trainingen die niet het beoogde effect hebben”

4. De Rol van Leidinggevenden

Bovengenoemde 3 stappen, hoe succesvol ingericht ze ook zijn, zijn gedoemd te falen zonder de toewijding van management, vanaf de voorman/supervisor tot aan de directie. Als zij niet zijn toegewijd aan “Safety First”, dan zullen werknemers dat ook nooit worden. Om die cultuur van veiligheid te creëren moeten leidinggevenden:

Investeer in veiligheid

Een veilige werkomgeving bouwen vereist een investering in machines, materialen, onderhoud en training. Alleen management kan er voor zorgen dat die investering afdoende is.

Overtuiging inspireren

Als leidinggevende gepassioneerd zijn over veiligheid, dan komt dat over in de manier waarop zij praten en zich gedragen. Die passie kan besmettelijk zijn, zeker als deze aanwezig is door alle lagen van management heen.

Commitment coachen

Overtuiging inspireren is zeer belangrijk, maar slechts het begin. Bouwen aan een veiligheidscultuur betekent dat mensen anders moeten gaan denken en anders moeten gaan doen. Het is de verantwoordelijkheid van leidinggevenden om gewenst gedrag te versterken en ongewenst gedrag te bespreken.

Eisen stellen

Het niet voldoen aan veiligheidseisen of niet volgen van veiligheidsprocedures moet consequenties hebben. Leidinggevenden moeten duidelijk maken dat onveilig werken geen optie is, dat ze daar alert op zijn, en dat (bewuste) onveilige handelingen niet getolereerd worden. Let op: dit is de laatste fase van het bouwen van een veiligheidscultuur. Als je dit te vroeg doet, maak je al het goede werk uit vorige fases ongedaan en creëer je een cultuur gebasseerd op angst.

Als het leiderschap van een organisatie een cultuur van veiligheid demonstreert, dan zullen werknemers het ook omarmen. “Veiligheid voorop” zal dan de betekenis krijgen die het beoogd was om te hebben en de resultaten zullen duidelijk zijn door een afname van incidenten. Een cultuur bouwen en onderhouden vergt veel werk, en is nooit klaar. Viert de successen en leg de lat steeds hoger, want elk incident is er één te veel. Safety First? Yeah!

Veiligheid is niet iets wat moet van de baas. Het is iets wat je moet willen voor jezelf. Wij bouwen aan deze overtuiging met ons programma Safe by Choice