Laat je niet foppen door goede safety metrics!

Dat klinkt een beetje raar, ik weet het. Maar toch zijn er genoeg gevallen waar ondanks de goede safety metrics geen echte veiligheidscultuur heerst. In deze bedrijven zijn metrics verheven tot doel en worden ze allang niet meer gebruikt als middel, waardoor een schijnveiligheid wordt gecreëerd. En als die goede metrics al echt waarheidsgetrouw zijn, is de vraag in hoeverre de factor geluk heeft meegespeeld…

Nog niet zo lang geleden zag ik een melding dat een locatie van een internationaal productiebedrijf het succes van 4 miljoen arbeidsuren zonder ongeval met verzuim had bereikt. Reden genoeg voor de locatie directeur om gebak voor zo’n 1400 medewerkers van de locatie te regelen als teken dat het goed gaat met de veiligheid. Andere organisaties schreeuwen een dusdanige prestatie zelfs van de daken in de media of zetten een groot bord langs de snelweg waar een lopende meter het succes bijhoudt.

Gemengde gevoelens

Ik krijg altijd gemengde gevoelens van dat soort meldingen. Begrijp me niet verkeerd: ik wil er blij van worden, het is een noemenswaardige mijlpaal in een productie gedreven tijd als deze. Gebak is een mooi gebaar van waardering door de locatie directeur en het is geweldig om te horen dat er al zo’n anderhalf jaar geen mensen dusdanig gewond zijn geraakt op het werk dat ze even (of langer) niet konden werken. Geen leed op werk, geen leed thuis! Chapeau!

Toch kruipen er bij dat soort berichten vaak twee duiveltjes op mijn schouders. Eén van die duiveltjes fluistert zachtjes in mijn oor “geloof het niet, het is niet waar!”. Dat komt zo, ik weet namelijk van voorvallen bij bedrijven dat iemand die zijn been brak bij een val (geen valbeveiliging gebruikt) eerst buiten de poort gebracht werd alvorens de ambulance werd gebeld… Of dat iemand waarbij een glasplaat op zijn voet was gevallen en daardoor niet kon werken werd gevraagd om twee extra vakantiedagen op te nemen (hij zou immers de 3e dag toch al op vakantie gaan). Ook hoor ik nog wel eens de uitspraak: “We doen het veilig, of we doen het ‘s-nachts…” (Red: lekker weinig toeschouwers dus weg te moffelen). Alles om te voorkomen dat er een ongeval met verzuim in de safety metrics terecht zou komen. Waarom? Om stilleggen te voorkomen, of om niet op het matje geroepen te worden door het hoofdkantoor. Om goed te staan in de benchmarking, om lokaal imago te beschermen, etc. Veiligheidscultuur? Verre van!

We doen het veilig, of we doen het ‘s-nachts…

Maar ja, zoals de waard is vertrouwt hij zijn gasten. Laat ik dus uitgaan van de integriteit van de organisatie in kwestie. Onschuldig tot het tegendeel bewezen is. Geen gesjoemel, metrics als middel en niet als doel. Hup, duiveltje verdwenen. Mooi. Tijd om weer te genieten van zo’n mooie prestatie, 4 miljoen arbeidsuren. Er zijn gelukkig organisaties die het belang en de waarde van veiligheid op de werkvloer snappen!

Onderkant van de ijsberg

Voordat ik opgelucht achterover kan gaan zitten wordt er echter in mijn andere oor gefluisterd “ze hebben gewoon geluk gehad, meer niet”. Ai, dat wakkert een sterke overtuiging bij me aan. Die van: “veiligheid gaat niet over wat er wel/niet gebeurd is. Veiligheid gaat over wat er wel/niet had kunnen gebeuren!”. Goede safety metrics zijn niet per definitie een indicatie dat er een goede veiligheidscultuur heerst. Sterker nog, ze zijn niet eens per definitie een indicatie dat er veilig gewerkt wordt! In de 200+ Ownership Day trainingen die we in het kader van Safe by Choice aan zowel leidinggevenden als medewerkers hebben gegeven, werd dat heel duidelijk. Mensen baseren hun gevoel op veiligheid vaak op het topje van de ijsberg: het aantal ongevallen met grote gevolgen (zoals verzuim). Hoe begrijpelijk en menselijk dat ook is, het klopt niet. Veiligheid gaat over de onderkant van de ijsberg, het gaat over alles wat had kunnen gebeuren. Het topje van een ijsberg kan namelijk niet bestaan zonder de onderkant. Voor de duidelijkheid: de onderkant van de ijsberg bestaat uit onveilige situaties en onveilig gedrag dat onopgemerkt blijft of niet gemeld wordt omdat het (nog) niet verkeerd afgelopen is. Safe by Chance dus!

Dit is een duiveltje dat ik niet kwijt raak, althans niet vandaag. Maar elke keer dat we in een Safe by Choice training datzelfde besef bij deelnemers zien landen, wordt het even heel stil in de zaal. Dat moment wanneer bij deelnemers land dat hun perceptie van veiligheid niet klopt met de realiteit. Het is misschien wel één van de belangrijkste eye openers die ertoe moet leiden dat mensen bereid zijn kritischer naar hun eigen keuzes en gedrag te kijken. Dat ze de overtuiging “Dingen mogen niet gebeuren, die ik onder controle kan hebben”, willen omarmen. Als ik dat zie gebeuren weet ik dat er een stap voorwaarts is gemaakt en dat wat ik doe er toe doet en ook echt impact heeft. Voor de veiligheid van die persoon, voor de veiligheid van zijn collega’s, voor de veiligheid van zijn organisatie. Bij nader inzien is dat duiveltje misschien toch wel een engeltje.

Wil jij jouw organisatie ook ‘Safe by Choice’ maken, lees dan hier wat dat inhoudt.