Wat zou het voor een organisatie betekenen als ook burn-out gevallen mee gaan rekenen in de bedrijfsongeval statistieken? 65% van getroffen werknemers ervaart hun burn-out namelijk als een bedrijfsongeval. Alhoewel fysieke veiligheid bij steeds meer bedrijven hoog op de agenda staat en beleidsmatig niet meer weg te denken is, worden de effecten van mentale druk (Red: tijd, kwaliteit, productie) vaak nog onderbelicht en al helemaal niet meegenomen in safety metrics. Jammer!

Een artikel geschreven samen met Saskia Gorissen, gezondheidskundig organisatieadviseur, bedoeld als gespreksopener. Ik nodig je graag uit om jouw gedachten omtrent dit onderwerp als een reactie op dit bericht te delen.

“Iemand die een burn-out heeft voelt zich opgebrand, is oververmoeid en heeft last van emotionele uitputting. Het is een gevolg van langdurige stressklachten die steeds erger geworden zijn en waaraan veelal te weinig aandacht is besteed.”

Cijfertjes

Wij willen niet teveel ingaan op statistieken, maar voor diegenen die dat belangrijk vinden, verwijzen we naar cijfers van TNO waaruit blijkt dat in 2014 ruim 1 miljoen Nederlanders last hadden van burn-out klachten. Daarnaast hebben maar liefst 3 miljoen werknemers behoefte aan maatregelen tegen werkstress. Uit datzelfde onderzoek bleek dat 36% van het werk gerelateerde ziekteverzuim ontstond door werkstress. Dat staat gelijk aan zo’n 7.550.000 verzuimdagen. Toegegeven, het gaat over enkele jaren geleden, maar onze ervaringen doen ons vermoeden dat er op dit gebied geen baanbrekende verbeteringen bereikt zijn anno 2017. Eerder verslechtering. (Iets recenter vind je het misschien interessant om gegevens over 2016 verzameld door het Centrum voor Beroepsziekten door te nemen.)

Wat tot nadenken aanzettende onderzoeksresultaten:

• 65% van de ‘slachtoffers’ ervaren hun burn-out als een bedrijfsongeval.
• 45% van de ‘slachtoffers’ ervoeren teveel werkzaamheden binnen het aantal uren dat zij werkten.
• 54% van de ‘slachtoffers’ is niet overtuigd dat hun werkgever geleerd heeft van de situatie.
• Bijna 30% ervaart weinig tot geen ruimte om een eventuele terugval bespreekbaar te maken met hun leidinggevende.
• Gemiddeld duur van een burn-out is 22 werkdagen.
• Gemiddelde kosten van een burn-out voor de werkgever zonder verzuimverzekering: € 146.410,- , en met verzuimverzekering (100% doorbetaling): € 79.860,-

(bronnen: 1 t/m 4 Zilveren Kruis, 5 en 6 TNO)

Burn-out = ongeval met verzuim!

Sta allereerst eens stil bij wat voor signaal je afgeeft aan je medewerkers als je burn-out voortaan registreert en behandelt als een ongeval met verzuim. Wat zou dat betekenen voor de geloofwaardigheid van jullie “Safety First!”-beleid? Zoveel veiligheidsboodschappen en – initiatieven bij vaak welwillende organisaties sneuvelen omdat er geen geloofwaardigheid is. Omdat medewerkers niet geloven dat in het spanningsveld van (o.a.) productiebelangen, hun gezondheid écht op de eerste plaats komt voor hun baas. Want is diezelfde werkgever immers niet verantwoordelijk voor de dagelijks terugkerende productiedruk en onderbezetting? En mede omdat ze dat niet geloven, of dat nu terecht of onterecht is, handelen ze er zelf vaak ook niet naar op de werkvloer. Gevolg: Een zeer gebrekkige veiligheidscultuur met te veel ongevallen die voorkomen hadden kunnen worden. Het classificeren van burn-out als een ongeval met verzuim voedt de geloofwaardigheid van jullie “Safety First!”-boodschap. En die geloofwaardigheid kan tot gevolg hebben dat er ook vaker naar gehandeld wordt op de werkvloer. Met andere woorden: het gedrag van mensen verandert. En laat gedragsverandering nou net datgene zijn waar zoveel welwillende organisaties zo enorm mee worstelen….

Net zoals bij alle ongevallen kan bij een burn-out ook een ongevalsonderzoek plaatsvinden. Nu wordt vaak alleen in individuele gevallen onderzocht naar de oorzaken. Veelal gebeurt dit door personen die niet in dezelfde organisatie werken (behandelaars). Jammer, want een organisatie heeft dan weinig tot geen inzicht op welke manier dit type ‘ongevallen’ voorkomen kan worden. Terwijl deze informatie heel veel geld op kan leveren. Immers een werknemer met burn-out is relatief lang uit de running. Daarbij drukt deze afwezigheid op de workload van collega’s en veelal moet een tijdelijke uitzendkracht aangenomen worden om de taken over te nemen.

Bij het registreren van een burn-out als een ongeval, dient er een RCA (Root Cause Analyse) uitgevoerd te worden, en wordt dus het hele systeem onder de loep gelegd. Bij het onderzoeken ontstaat inzicht in de toedracht en onderliggende oorzaken, het wel bekende stuk ijsberg dat zich onder het wateroppervlak bevindt. Dat opent de weg naar algemene preventie initiatieven. En daarmee naar minder leed voor mensen en minder lost time voor de organisatie.

En als we je aandacht nog niet hebben weten te vangen, sta dan eens stil bij de volgende 2 argumenten:

• De impact op de betreffende persoon is bij een burn-out vaak groter dan bij menig ander fysiek ongeval.
• De aan een burn-out gerelateerde stress heeft een negatieve invloed op het beoordelingsvermogen, op het situationeel bewustzijn, op de concentratieboog en op de keuzes en gedrag van medewerkers. Allemaal aspecten die kunnen bijdragen aan het ontstaan van een fysiek ongeval.

Een veelgehoord tegenargument

Een veelgehoord tegenargument van EHS/VGM/KAM-professionals, managers, en (operationeel) directeuren is dat het niet aan te tonen is dat de oorzaak van een burn-out 100% werk gerelateerd is. Sterker nog, dat er heel vaak andere factoren meespelen in de privé sfeer. Dat ontken ik ook niet. Maar als we die redenering leidend laten zijn, dan zouden de meeste organisaties ook anders met hun safety metrics moeten omgaan. Een voorbeeld: Als iemand met het verrichten van zware arbeid op zijn werk door zijn rug gaat en een paar dagen niet kan werken, dan is dat een ongeval met verzuim. Ook al heeft hij het weekend ervoor een vriend helpen verhuizen en daarbij al een spier in zijn rug lichtelijk verrekt… Of wat als iemand door sores thuis er op het werk met zijn hoofd niet bij is en daardoor gewond raakt. In deze gevallen is de oorzaak/aanleiding van het ongeval toch ook niet 100% werk gerelateerd, maar hebben we het nog steeds over een ongeval met verzuim.

Bij een burn-out is de balans tussen belasting en belastbaarheid zoek. Voor een werknemer maakt het niet uit of dat op dat moment privé of werk gerelateerd is of beiden. Een werknemer kan tussen acht en vijf uur niet even tegen zichzelf zeggen: “oh die belasting van thuis die zet ik hier wel even op het parkeerterrein dan haal ik ‘m om 5 uur wel weer op”. Een medewerker leeft een leven en het werkende leven maakt daar een belangrijk deel vanuit. Dit deel bepaalt mede hoe de balans is tussen de belasting en de belastbaarheid. Het privé leven en het werkende leven kun je onmogelijk los van elkaar zien, want ze beïnvloeden elkaar in belangrijke mate. De kunst als werkgever is om die medewerker zodanig te helpen dat hij de balans weer vindt, daar is immers zowel de werknemer als de werkgever bij gebaat . Ga de dialoog aan met elkaar, dan creëer je draagvlak en geloofwaardigheid dat doorwerkt in het “Safety First”-beleid.

Kantoor versus industrie

In een kantooromgeving zijn de ongevalscijfers lager. Logisch, zal je zeggen want daar zijn de risico’s niet zo groot. Maar wanneer we burn-out gaan meerekenen, zou dat er wellicht heel anders uit komen te zien. En misschien is de vergelijking dan ook wel eerlijker. In een kantooromgeving zijn de prioritaire risico’s anders dan in een industriële omgeving, maar niet minder ernstig. Zeker wanneer je kijkt naar de langere termijn en het totaal aantal ziektedagen per geval meerekent.

Het helpt wellicht ook organisaties om het gat dat bestaat in de verschillende veiligheidsbeleving tussen hun kantoor- en productieomgevingen verkleinen. Dit kan helpen om veiligheid echt iets van de hele organisatie te maken en een gemeenschappelijke focus en taal te creëren zodat veiligheid echt in het DNA van de organisatie terecht komt.

Niet voor elke organisatie

Laten we duidelijk zijn, er zijn zat organisaties waar het classificeren van een burn-out als een ongeval met verzuim totaal geen waarde heeft. Waar dat niet haalbaar is en misschien juist wel averechts zou werken. Wij spreken in dit artikel ook slechts de bedrijven aan die veiligheid écht serieus nemen en daar al heel wat stappen in hebben gezet. Het gaat om de organisaties waar veiligheidsbeleid, standaarden, procedures, werkinstructies en PBM’s al lang een rotsvast gegeven zijn. Waar veiligheid vooral om mensen gaat en niet alleen om statistieken, aanbestedingen scoren en benchmarking. Waar directie en management toe zijn aan een focus op mindset en gedrag of daar al invulling aan proberen te geven om incidenten, near misses en onveilige situaties nog verder terug te dringen. Voor deze organisaties is het opnemen van burn-out in safety metrics een waardevolle en misschien wel noodzakelijke stap in het verder uitbouwen van een veiligheidscultuur. De eerste organisatie in bijvoorbeeld farmacie, petrochemie, offshore, bouw, infra & logistiek of food die die stap wil en durft te zetten toont aan dat het de “waarom” van veiligheid écht begrepen heeft.