Een GO of NO-GO voor jouw organisatie?

Gedragsgeoriënteerde veiligheidstrainingen zijn bedoeld om de manier waarop medewerkers denken en doen te veranderen. Deze aanpak draagt bij aan het bouwen van een veiligheidscultuur waar iedereen vastbesloten is om proactief veiligheidsincidenten te voorkomen, voor zichzelf en voor collega’s.

De voordelen van het implementeren van dit soort programma’s zijn een afname van incidenten, minder verzuim(kosten) en meer betrokkenheid en verantwoordelijkheid van elke werknemer en leidinggevende. Componenten die trouwens op veel meer dan alleen veiligheidsgebied hun vruchten af zullen werpen.

Eén van de grootste uitdagingen die organisaties ervaren is dat het veranderen van gedrag over de gehele organisatiebreedte geen makkelijke onderneming is. En al zeker niet van de ene op de andere dag te realiseren. Maar uiteindelijk kan de opbrengst een stuk groter zijn dan de benodigde tijd, geld en inspanning die het kost.

NO-GO?

Er zijn zat organisaties waar voor een focus op gedrag en cultuur wellicht nog geen waarde zal hebben. Het is namelijk ten zeerste aan te raden om als organisatie eerst een aantal andere essentiële zaken op orde hebben:

• beleid op het gebied van veiligheid
• VGM/EHS professionals
• risico inventarisaties op macro, meso en micro niveau
• veiligheidsstandaarden hanteren
• investeren in machineveiligheid
• veiligheidsprocessen en -procedures
• persoonlijke beschermingsmiddelen (pbm’s)
• relevante veiligheidstrainingen

Als bovenstaande onderdelen allemaal aanwezig zijn, geeft dat veel meer slagingskans als je aan de slag wilt met initiatieven rondom gedrag en cultuur. Maar pas op, veel organisaties die zelf aan de slag gaan met een focus op gedragsverandering slaan de plank totaal mis. Dat is niet vreemd, want gedragsverandering vereist kennis en een specifieke aanpak. Laat je dus altijd goed adviseren of begeleiden door experts of werk met een professioneel bureau dat je helpt invulling te geven aan de benodigde initiatieven. Gedragsgeoriënteerde veiligheidstrajecten, zoals wij met Eagle’s Flight Benelux uitvoeren onder de naam “Safe by Choice”, kunnen helpen om commitment aan veiligheid te ontwikkelen en om een cultuur van eigenaarschap te bouwen in alle lagen van de organisatie.

Commitment van leidinggevenden

Initiatieven gericht op gedragsverandering leggen er vaak de nadruk op om medewerkers op de werkvloer ertoe te bewegen altijd de veiligheidsprocedures te willen volgen. Dus niet perse omdat het moet van hun baas, maar omdat ze het zelf willen en de waarde er van in zien. Hoe belangrijk dat ook is, zonder een echt commitment vanuit directie en management zullen deze initiatieven vaak verre van succesvol zijn. Directie en management moeten namelijk dezelfde bereidwilligheid tonen als die ze van hun mensen vragen om echt een verandering in motivatie en gedrag te kunnen bewerkstelligen. “Do as I say, not as I do” werkt zeker niet als het gaat om het bouwen van een cultuur van veiligheid.

“Do as I say, not as I do“, is te vaak het geval. En dat werkt simpelweg niet.”

Het is daarom belangrijk ook het gehele leiderschapsteam van een organisatie mee te nemen bij initiatieven die gericht zijn op gedrag en cultuur. Vaak staan zij namelijk zelf (vaak onbewust) een cultuur van veiligheid in de weg. Sponsorship vanuit de top van de organisatie is erg belangrijk indien je een cultuurverandering wilt realiseren. Alleen als het executive team authentiek geinspireerd en gepassioneerd achter het traject en proces kan staan en ze bereid zijn ook zichzelf tegen het licht te houden, heb je een kans van slagen om een duurzame verandering te kunnen realiseren.

Enkele voorbeelden van waardevolle initiatieven zijn:

• Laat leidinggevenden samen met hun medewerkers de training volgen. Zo wordt het niets iets van ‘’hun’ maar iets van ‘ons’.
• Organiseer een verdiepende training voor leidinggevenden die in gaat op hun eigen rol in het realiseren van een (cultuur)veranderproces.
• Laat leidinggevenden tijdens werkoverleggen reflecteren op de training en de dialoog opzoeken omtrent behandelde mindset- en gedragscomponenten.
• Zorg er voor dat leidinggevenden tijd hebben om te coachen op gedrag, en over de juiste coaching vaardigheden beschikken.
• Zorg dat directie en management formeel zowel als informeel structureel communiceren over veiligheid en de vorderingen van het (cultuur)veranderproces.
• Waardeer en verwelkom kritische feedback vanaf de werkvloer over keuzes vanuit management die niet in lijn liggen met de gewenste veiligheidscultuur.

Een cultuur van Eigenaarschap

Wanneer iedereen persoonlijk eigenaarschap neemt voor zijn keuzes met betrekking tot hun eigen veiligheid en die van hun collega’s, zijn ze bewuster van hun gedrag en de mogelijke impact die dat kan hebben. Een cultuur van eigenaarschap begint bij de overtuiging: “dingen mogen niet gebeuren, die IK onder controle kan hebben”. (Nb: “dingen”= in potentie onveilige situaties, bijna-ongevallen en ongevallen.) Gedragsgeoriënteerde veiligheidstrainingen helpen mensen bewust te worden van hun gedrag, en de mogelijke gevolgen daar van. Vaak beseffen mensen niet wat de gevolgen van hun gedrag in de werkpraktijk kunnen zijn tot het te laat is. “Experiential learning” (ervarend leren) is een uitstekende methodiek om op een laagdrempelige en motiverende manier dat bewustwordingsproces te versnellen, vóórdat het te laat is. Het legt onderliggende mindsets en overtuigingen bloot, koppelt dat aan vertoond gedrag, en maakt direct inzichtelijk wat de gevolgen van dat gedrag (kunnen) zijn.

In een cultuur van eigenaarschap:

• is er de mindset “dingen mogen niet gebeuren die IK onder controle kan hebben”
• beseffen mensen dat ze veel meer onder controle kunnen hebben dan ze aanvankelijk dachten
• erkennen directie en management dat ze onderdeel van het probleem zijn, en committeren ze zich er aan onderdeel van de oplossing te worden
• Leven leidinggevenden volgens het motto: “weet juist, doe juist, leid juist”
• volgen medewerkers altijd de procedures, niet omdat het moet, maar omdat ze het willen
• kijken medewerkers kritisch naar procedures en geven ze input voor verbeteringen
• wordt een positieve sfeer gecreëerd rondom het elkaar aanspreken op in potentie onveilig gedrag
• worden onveilige situaties gerapporteerd en opgevolgd
• worden successen op het gebied van veiligheid gevierd
• worden veilige keuzes openlijk gewaardeerd, ook als dat negatieve impact heeft op bijvoorbeeld de productie
• is op het gebied van veiligheid iedereen een leider

Lange adem

Gedragsgeoriënteerde veiligheidstrainingen zijn geen quick fix, of “a-once-and-done-job”. Cultuur ontwikkelt zich namelijk langzaam, en non-stop, of je nu wilt of niet. De gewenste kant op, of een andere kant op. Borgingsinitiatieven zijn dus onontbeerlijk. Blijf succesvolle initiatieven verbeteren en nieuwe methodes implementeren om er voor te zorgen dat de cultuur zich in de juiste richting ontwikkelt. Dan, en alleen dan zal het je de resultaten opleveren die je wilt.